گیربکس اتوماتیک، دستی، دو کلاچه یا متغیر پیوسته؛ کدام شایسته انتقال توان خودرو شما هستند؟ هنگام انتخاب خودرو در خرید، یکی از مهم ترین گزینه های پیش رو انتخاب نوع سیستم انتقال توان خودرو شما است. در ایام قدیم فقط یک مدل دستی و یک مدل اتوماتیک وجود داشت. ولی زمانه عوض شده!

حالا انتخاب های ما در میان تکنولوژی های نو وسعت بیشتری گرفته است. مخصوصاً از زمانی که خودروهای الکتریکی وارد بازار شده اند و قصه انتقال قدرت خاص خود را دارند. سیستم انتقال قدرت در واقع مجموعه ای از چرخ دنده ها هستند که به طور معمول قدرت خروجی تولید شده از موتور را به چرخ ها انتقال می دهند و باعث حرکت خودرو می شود. 

انتقال قدرت دستی معمولی:

این نوع انتقال توان نیازمند فشردن پا روی پدال کلاچ می باشد تا ارتباط موتور با جاده منقطع گردد سپس شما اختیار دارید که دنده مناسب را به وسیله دست انتخاب کنید. معمولا تعداد دنده ها در این نوع سیستم 5 است، اما به ندرت 6 دنده هم عرضه می شود (منظور 5 یا 6 سرعته می باشد).

در اولین روز های پا گرفتن صنعت اتومبیل سازی تمامی خودرو ها مجهز به سیستم انتقال قدرت دستی بوده اند.

طراحی سیستم انتقال قدرت دستی ساده و فوق العاده کارآمد است. کنترل کامل خودرو با سلیقه راننده بر عهده وی می باشد. در هنگام ترافیک راننده مجبور است که دست خود را از روی فرمان بردارد و دنده را مکررا عوض کند که باعث خستگی وی می شود. بنابراین استفاده از این نوع سیستم انتقال فدرت نیازمند تمرین و مهارت راننده می باشد. 

حالت خلاص	دنده 1	دنده 2
دنده 3	دنده 4	دنده عقب

انتقال قدرت خودکار:

برای اولین بار در سال 1920 توسعه داده شد. اکثر خودرو های امروزی از این نوع سیستم استفاده می کنند و این یک دلیل بیشتر نمی تواند داشته باشد و آن راحتی در استفاده است. فقط کافی است آن را در حالت Drive قرار دهید و پای خود را بر روی گاز فشار دهید. سیستم دنده مناسب و صحیح را برای شما انتخاب می کند. البته سیستم انتقال قدرت خودکار مجموعه ای بسیار پیچیده است و باعث مصرف شدن کمی بنزین بیشتر نسبت به مدل انتقال قدرت دستی می شود. که این افزایش مصرف سوخت به علت وزن زیاد این سیستم و بازده مکانیکی نسبتاً کمتر در مقایسه با سیستم انتقال قدرت دستی است.

نحوه عملکرد و مکانیزم دنده های مختلف در گیربکس اتوماتیک

تفاوت عملکرد و مکانیزم گیربکس اتوماتیک و دستی

گیربکس اتوماتیک 8سرعته هیوندای

گیربکس اتوماتیک 8سرعته ZF

گیربکس 6سرعته 2کلاچه PowerShift فورد

در جعبه‌دنده خودکار تمام تعویض دنده‌ها خودکار و با استفاده از اصول اولیه طراحی شده‌اند که به طور کلی دارای یک مبدل گشتاور هیدرولیکی و یک مجموعه خورشیدی با نسبت دنده‌های مختلف می‌باشد که به وسیله یک سامانه کنترل هیدرولیکی به طور خودکار تعویض دنده‌ها را انجام می‌دهد.

مکانیزم دنده های خورشیدی و سیاره ای در گیربکس اتوماتیک

در گذشته اکثر سیستم های انتقال قدرت خودکار با 3 سرعت (به علاوه دنده عقب) ساخته می شدند. امروزه سیستم های خودکار 9 سرعته نیز ساخته شده است و این باعث مصرف سوخت بهتر و راندمان بهتر این گیربکس می شود.

انتقال قدرت اتوماتیک با کنترل دستی:

همین طور که رایانه ها جای خود را در خودرو پیدا کردند، سیستم های انتقال قدرت خودکار قابلیت جدیدی پیدا کردند. خودروسازان به راننده ای که خودرو اتوماتیک را برای رانندگی انتخاب کرده است این اجازه را می دهند تا در مواقع لازم دنده ها را شخصاً تعویض نماید. که این تعویض به وسیله تغییر مکان دسته دنده یا پدال هایی پشت فرمان می تواند صورت بگیرد. این پدال ها در خودروهای اسپرت بیشتر به چشم می خورد و خیلی فراگیر نیست.

راننده توانایی تعویض دنده گیریکس خودکار را پیدا می کند اما طریقه درست عوض کردن و زمان عوض کردن دنده مهم است و صحیح انجام ندادن آن می تواند به گیربکس صدمه وارد نماید. 

انتقال قدرت پیوسته متغیر یا CVT:

اگر کمی اخبار خودروها را دنبال کرده باشید حتما در مورد CVT مطالب بسیاری خوانده اید. طراحی بسیار ساده دارد ولی عملکرد خیلی بهتر در شرایط گوناگون از خود نشان می دهد. در واقع از دو پولی که به وسیله یک تسمه به هم متصل شده اند ساخته شده است. پولی به کار رفته در این سیستم انتقال قدرت بسیار خاص می باشد به طوری که اندازه آن به تعویض دنده تغییر می کند. تعداد دنده های موجود در CVT قابل شمارش نیست چون فاصله دنده ها فوق العاده کم و در اصطلاح پیوسته دنده عوض می شود. یعنی بین کمترین نسبت و بیشترین نسبت تسمه جابه جا می شود و توان منتقل می شود.

رانندگی با خودرویی که سیستم CVT دارند مانند خودرویی است که سیستم انتقال قدرت آن خودکار است با این تفاوت که احساس عوض شدن دنده در خودرو ندارید. در عوض دور موتور به طور پیوسته و آرام بالا و پایین می شود. ممکن است در این نوع سیستم انتقال قدرت دور موتور شما بالا باشد و بگویید که این آخر سرعت خودرو است ولی در دور موتورهای بالا دو پولی به سرعت در حال تغییر سایز (تعویض دنده) هستند و سرعت خودرو به طور یکپارچه افزایش می یابد. در این نوع انتقال قدرت احتمالاً شما از رانندگی خسته می شوید به همین علت خودروسازان تعویض دنده توسط راننده را هم به این سیستم اضافه کرده اند. اگر دوست دارید که رانندگی با سرعت را تجربه کنید مطمئناً این گزینه نمی تواند برای شما مناسب باشد.

گیربکس CVT چگونه کار می کند

اجزاء و عملکرد گیربکس CVT

توضیح گیربکس CVT تویوتا

XTRONIC CVT در نیسان آلتیما

سرح عملکرد گیربکس CVT

در حال حاضر این تکنولوژی نیاز به بالغ شدن و زمان دادن به آن هست. به واسطه تکنولوژی ویژه ای که در تسمه موجود در این سیستم است فعلاً امکان بارگذاری بیش از اندازه روی آن نیست (منظور رانندگی با سرعت های خیلی بالا و پر بازده مانند رانندگی در رالی). در آینده ای نه چندان دور این تکنولوژی همه گیر خواهد شد و قابلیت های جدید به آن اضافه می شود. 

انتقال قدرت دو کلاچه یا DCT:

با تشکر از سازندگان خودروهای مسابقه ای، سیستم انتقال قدرت دوکلاچه با تکنولوژی فوق العاده بالا وارد بازار شده است. تعویض دنده در این نوع انتقال فدرت می تواند دستی یا خودکار باشد.

همان طور که از نام این سیستم برمی آید، این سیستم دارای دوکلاچ است که دنده را عوض می کند. مزیت عمده این سیستم انتقال قدرت به حداقل رساندن زمان تعویض دنده است. این تعویض دنده در کسری از ثانیه و به نرمی صورت می گیرد. این مزیت بزرگ در مسابقات و رالی ها بسیار می تواند تعیین کننده باشد. این نوع سیستم انتقال قدرت سبک است و در حال حاضر با تعداد دنده های بالا دست و پنجه نرم می کند. به واسطه تعویض دنده کنترل شده خودکار توسط رایانه، تقریباً خرابی گیربکس نزدیک به صفر است. متاسفانه از عیب های بزرگ برای این سیستم انتقال قدرت، قیمت تمام شده آن است.

انتقال قدرت خودروهای الکتریکی:

خودروهای الکتریکی از سیستم های انتقال قدرت جداگانه نسبت به خودرهای بنزینی یا گازوئیل سوز بهره می برند.

انتقال قدرت یک سرعته:

یکی از سیستم های انتقال قدرت که هم برای خودرو و هم برای موتور استفاده می شود انتقال قدرت یک سرعته است. این سیستم با ارتباطی ساده موتور را به چرخ ها متصل می کند. خب در این زمان به کار بستن موتور در زمان مناسب خیلی مهم و سخت می باشد. هنگام درگیری موتور با سیستم انتقال قدرت کار به شدت پیچیده می شود. از دنده اول شروع می شود (که معمولاً یک تسمه وجود دارد که به چرخ دنده کاهشی و سپس به یکی از چرخ متصل است) بعد از مدتی چرخ دنده های دیگر اضافه می شوند تا سرعت افزایش پیدا کند.
خودروی جدید تسلا مدل S با تکنولوژی بالایی بهره برداری شده است که تنها دارای یک دنده است.

تسلا S گیربکس 1 سرعته (1دنده) دارد. (1-speed fixed gear (9.73:1) )

برخی از سازندگان خودروهای الکتریکی از چندین دنده برای خودروی خود استفاده کرده اند که متاسفانه ناموفق بوده اند، هیچ کسی از چگونگی استقبال مشتریان از اینگونه خودروها به واسطه انتقال قدرت خاص آن خبر ندارد.